Hoofdstuk 5 - Doodgaan en Begrafun

‘New Orleans, Where they put the fun in Funeral’
Bumpersticker

Dood gaan
Yes! We gaan dood! Leuk!
Hahaha, ik zie je gezicht al voor me als je dit leest. ‘Wat schrijft-ie nou??!!’
Maar het moet gezegd: New Orleans, where they put the fun in funeral. Dat is een bumpersticker die je daar kunt kopen. Hugo, een Maastrichtse muzikant, vertaalde dat ooit voor me met: New Orleans, waar ze de fun in begrafunissen zetten.

In New Orleans kent men het fenomeen Jazz Funeral. Iemand van betekenis—muzikant, weldoener, in ieder geval iemand die door de hele gemeenschap gewaardeerd wordt—krijgt de eer van zo’n Jazz Funeral. Het is dus niet voor iedereen weggelegd.
De stoffelijke overschotten worden thuis opgehaald onder begeleiding van trieste Brass Band muziek, en de hele weg naar de begraafplaats loopt die Brass Band voorop, almaar dirges (begrafenismarsen) spelend.
Dan volgt de teraardebestelling. Ik noem het maar zo omdat het nu eenmaal zo heet in het Nederlands. Ik leg dit nader uit in de volgende paragraaf.
Zodra die teraardebestelling echter is gebeurd, begint die Brass Band uptempo feestmuziek te spelen. Dit als teken van waardering voor het leven dat de overledene heeft geleefd, en het feit dat men hem/haar nu ‘let go’, naar een betere plek heeft laten gaan.
De net nog zo strak gestreken achtergeblevenen gaan helemaal los. Zakdoekjes—tegen de tranen en het zweet—gaan in de lucht, parasolletjes—tegen de zon—worden rondgeslingerd.
Dit feestelijk (ahum) gebeuren trekt dan weer andere mensen aan, die puur voor de muziek mee gaan lopen. Dat noemt men de second line.
Tegenwoordig is second line een containerbegrip geworden voor van alles dat achter een Brass Band aan loopt en met zakdoekjes zwaait, reden of geen reden. Ook de jaarlijkse parades van diverse ‘buurtverenigingen’, de zogenaamde Social Aid and Pleasure Clubs, heten second lines.


Sterker nog, een gemiddelde rijkelui’s-bruiloft in New Orleans is tegenwoordig geen echte bruiloft als er geen second line loopt.
Ik heb wel foto’s van dat blije soort second lines, maar ik heb geen foto’s van een Jazz Funeral. Die moet ik je dus schuldig blijven.
En eerlijk gezegd… als het ons alleen om de foto’s gaat, weet je: dan laat maar. Ik zal er als de kippen bij zijn als ik de kans krijg, maar zoals ik al zei: het is een eer voor mensen die gewaardeerd werden door de gemeenschap, en grote kans dat ik ook een waarderende ben bij de volgende gelegenheid. Iemand die ik ken en bewonder bedoel ik. Dan heb ik ze toch liever levend…



Begrafun
Yes! We worden begraven. Mooi!
In een volgende hoofdstuk zal ik allerlei vertellen over geografie en topografie van New Orleans. Voor nu kan ik volstaan met: het is daar modder en moeras.
In de tijd dat New Orleans nog jong was, 1718 tot 1899 (het jaar dat het verbeterde gemaal werd uitgevonden door A Baldwin Wood) was het er een en al moeras en zompigheid. Het grondwaterpeil was dikwijls zo hoog dat de beminde overledene twee dagen na de begrafenis weer langs de voordeur kwam drijven.
Het begon al tijdens het graven van het graf: het grondwaterpeil was zo hoog dat de kuil binnen de kortste keren vol liep. De kisten hadden gaten in de bodem en slaven stonden op de kist, ze te verzwaren met stenen om ze te laten, tja… zinken.
Men heeft nog een korte periode geprobeerd te begraven in de dijkwanden, maar ook die worden vochtig en bovendien: om te begraven moet je graven en als dijken iets niet leuk vinden…
Daarom is ook op dit vlak in New Orleans een onvergelijkbare traditie ontstaan: bovengronds begraven.
Afhankelijk van welvaart van de familie werden grote of kleine gebouwtjes gebouwd, waar complete dynastieën in begraven konden worden. De echt grote cryptes, een teken van rijkdom, krijgen tegenstrijdig genoeg meestal de minste bewoners want de nakomelingen moeten—en kunnen waarschijnlijk ook—zelf maar een crypte bouwen.

De minder fortuinlijken moeten het doen met een ‘flatgebouw’. Daarvoor worden grote muren of hallen gebouwd met allemaal ‘lades’ waar de overledenen in worden geschoven. Deze graven worden oneerbiedig ‘ovens’ genoemd. Het ziet er inderdaad een beetje als een oven uit, maar belangrijker: bij de temperaturen die in de zomer gehaald worden zijn het ook letterlijk ovens.


En terwijl de grootste cryptes meestal de minste bewoners hebben worden de kleinere cryptes van de minder fortuinlijken steeds drukker. Dat drukker worden werkt zo: het stoffelijk overschot wordt in de crypte geschoven en deze wordt gesloten. Als het nodig is dat een volgende persoon ‘begraven’ moet worden gaat de crypte open, de beenderen worden verzameld en in een pot gedaan, en tot achterin het hoofdeinde geschoven. Zo ontstaat dan ruimte voor de nieuwe bewoner. Er moet wel minstens een jaar en een dag tussen beiden zitten. Zo niet wordt voor de ‘opvolger’ een tussentijdse oplossing gezocht. Ik heb onlangs iemand horen vertellen over waarom precies een jaar en een dag; volgens die persoon zou het zijn omdat als iemand op kerstdag begraven wordt, er het volgend jaar niet opnieuw op kerstdag actie ondernomen hoeft te worden. Zoiets in ieder geval, ik ben de details kwijt want ik was aan het luistervinken in de bus.

De allereerste cemetery (begraafplaats) is de St Louis Cemetery number 1, hier op google te zien:
Zoals je ziet ligt het aan Basin Street: net buiten de originele oude stad die nu French Quarter heet.
Gaandeweg groeide de stad, en met haar het aantal cemeteries. Er zijn nu ook St Louis 2 en 3, en Lafayette 1 en 2, en ga zo maar door.
Op een gegeven moment werd de aanwas—nee, verkeerd woord, ik bedoel krimp zo groot door de burgeroorlog en Yellow Fever, dat er drastische stappen genomen moesten worden. In een gebied dat destijds midden in de moerassen lag en nauwelijks bewoond was, het diepste punt in de geografische kuil, werden hele grote cemeteries gemaakt.
De cemetery in Metairie—spreek uit: MEDderie; hier op google maps:
—is gigantisch. En vergis je niet hè, dat groene stuk links is wat ik bedoel, dat veel grijzere stuk aan de overkant van de snelweg is nóg een cemetery. Links lig je nog in het groen en heb je nauwelijks last van de buren, rechts werd duidelijk meer ruimte bespaard.

St Louis #1 is vanwege de ligging dicht bij het French Quarter het populairst bij toeristen en rondleidingen. Maar het is bij lange na niet de mooiste. Het heeft wel wat pittoresks, omdat veel graven inmiddels zo oud zijn dat ze beginnen te vervallen, maar als je echt iets moois wil zien moet je naar St Louis #3, dat is te fietsen via Esplanade; of je moet naar Metairie dus. Bovendien wordt in elk toeristenboek gewaarschuwd tegen individueel bezoek aan St Louis #1. Met al die minikerkjes ben je al gauw uit het zicht verdwenen en een gemakkelijke prooi voor gespuis. Altijd in een groepje bezoeken dus.


Lakelawn Cemetery
Nee dan Metairie. Volgens Nicole wordt Lakelawn Cemetery op internet een van de mooiste begraafplaatsen ter wereld genoemd. En zo rustig, en zo ruim.
Ik kwam er terecht omdat ik de Weeping Angel (huilende engel) wilde zien. Elke fotograaf die zijn werk in het French Quarter verkoopt heeft haar wel, en ook veel boeken en ansichtkaarten hebben haar mooi in beeld. Die foto moest ik dus ook hebben. Voila:
Prachtig. Zo mooi en toch zo verdrietig.
Tot mijn verbazing was het overigens geen volwassen vrouw, zoals ik mij altijd had voorgesteld, maar was ze ongeveer zo groot als een meisje van een jaar of tien.
Hoe moet een kerel het dan nog droog houden vraag ik je?
Nee grapje, maar het draagt wel degelijk bij aan het serene, het emotionele, en het intense verdriet dat je hier ziet.
Straks aan het eind nog een foto, in de fotopagina’s. Ik ben overigens niet helemaal tevreden over deze foto’s. Ik wilde nog een keer terug, maar het is er niet van gekomen. Ook voor de rest van de cemetery uiteraard want die is echt enorm. Ik las tijdens ons half jaar in NOLA in de lokale krant dat er jaarlijks een wedstrijdloop wordt gehouden. Kun je nagaan.
Het was van origine overigens ook echt een renbaan, een paardenrenbaan. Dat is een leuk verhaal. Je ziet de ovaal nog terug op google maps (uitsnede van foto hierboven):
Naar het schijnt werd Charles T Howard, rijk geworden met het exploiteren van een loterij, geweerd als lid van de Metairie Jockey Club. Hij zwoer dat hij niet zou rusten eer de renbaan een cemetery zou zijn. En zowaar, vrij snel na de burgeroorlog ging de Jockey Club failliet en kreeg hij zijn zin.
Niet tevreden met zijn wraak liet hij een enorm graf bouwen voor zijn overleden vrouw. De obelisk was zo lang en zwaar dat er een extra stuk tijdelijk spoorweg moest worden aangelegd dwars door de cemetery. Er was geen andere manier om de obelisk tot de eindbestemming te krijgen. Eenmaal rechtop steekt de obelisk tegenwoordig boven alles uit; zo kan zijn vrouw zelfs na overlijden op iedereen neerkijken.

Louis Prima
Er liggen behoorlijk wat (lokaal) beroemde mensen op Lakelawn, er komen dus redelijk wat toeristen op af. Ikzelf was ook op een missie: Louis Prima rust er, en ik wilde mijn eigen centje aan de folklore bijdragen. Dat is gelukt.
Een van de beroemdste liedjes die Prima zong was Pennies From Heaven, reden waarom fans altijd een penny (van pence: een dollarcent) achterlaten op zijn graf.
Het was een mooi, sereen moment voor mij. En toen: foto’s!

Josie Arlington
Josie Arlington was een Madam in de nu wereldberoemde maar niet meer bestaande Storyville-buurt. Een twintigjarig hoofdstuk (1897-1917) in de geschiedenis van New Orleans dat tot op de dag van vandaag zijn stempel drukt op cultuur en authenticiteit van de stad. Naast Tom Anderson was zij de meest succesvolle uitbater van Huizen van Plezier.
Josie’s grootste wens was om boven haar stand uit te rijzen. Ze was er uiteindelijk rijk genoeg voor, en ze liet een enorm huis op St Charles bouwen. Maar haar grootste vrees was dat de smet, haar verleden, bekend zou worden bij haar nichtje dat onder haar hoede opgroeide. Iedereen moest mee doen in dit ‘complot’. Tot ver nadat die nicht twintig was werd deze charade volgehouden.

Josie heeft haar graf zelf uitgezocht en gekocht. Het bronzen meisje dat voor de crypte staat, en op de deur klopt, moest volgens de overlevering voorstellen dat Josie’s deur voor maagden altijd gesloten bleef; ze wilde niet bijdragen aan teloorgang. Anderen zeggen dat Josie het gewoon mooi vond.
Haar familie in ieder geval niet. Josie is er kort begraven geweest, maar haar familie heeft de crypte uiteindelijk verkocht aan een andere familie.


Tips voor de bezoeker
Dit is belangrijk: probeer absoluut niet met de tram en te voet Lakelawn Cemetery te bezoeken. Er is een voetgangers-entree, maar die is vanwege vandalisme vrijwel altijd gesloten. De hoofdingang ligt aan de autoweg, wat inhoudt dat je als voetganger niet binnen kunt. Probeer van te voren contact op te nemen met Lakelawn en je intenties duidelijk te maken. Ze zullen dan waarschijnlijk een afspraak met je maken om de voetgangers-entree kort te openen voor jou.
Als je die afspraak maakt zeg er dan meteen bij dat je de Weeping Angel graag wil zien. De crypte waar de Weeping Angel in staat—hangt, knielt—ligt namelijk nog geen honderd meter van diezelfde entree. Als ze je toch open komen maken kunnen ze de crypte meteen ook even voor je openen.
Vanwege datzelfde vandalisme wordt de crypte na jouw bezoek ook meteen weer gesloten.
Als het je lukt een afspraak te maken voor de voetgangers-entree, dan is Lakelawn heel goed te bereiken met de Canal Streetcar. Let op dat je op de Streetcar stapt waar ‘Cemeteries’ op staat, ze rijden vanaf Canal beurtelings naar verschillende eindhaltes, waaronder ook het City Park.
Mocht je met de tram gaan, rijd dan tot de eindhalte. Dan kom je direct bij Greenwood Cemetery uit. Deze cemetery is minder groot, en heeft minder beschutting tegen de zon, maar is evengoed erg mooi. Greenwood doe je in een uurtje.
Zoals gezegd: Lakelawn is beter te bereiken via de hoofdingang, maar dan moet je dus een auto hebben, of een taxi.
In de receptie bij de hoofdingang heeft men twee plattegronden, vraag ze gerust. Eentje is van graven uit de burgeroorlog, waarop veel graven van bekende divisies en generaals worden aangewezen; en eentje is van andere beroemdheden. Beiden zijn handig, alhoewel de uitleg redelijk summier is. Maar je hebt vast je mobieltje met Wikipedia bij je…
Trek minimaal een dagdeel voor Lakelawn Cemetery uit. Van minder krijg je zonder meer spijt, van meer word je achteraf heel blij.
Er staan veel bomen, dus als je schaduw nodig hebt, is die er volop. Desondanks: zorg voor ruim voldoende water, en eventueel snacks. Er is geen winkel, ook niet in de buurt. En geen toilet...

Mocht Lakelawn je toch te ver zijn, dan is St Louis #1 uiteraard een goed alternatief. Er worden dagelijks meerdere rondleidingen gegeven. Eerder werd het afgeraden om SL#1 op eigen initiatief te bezoeken, vanwege recent vandalisme is het tegenwoordig zelfs verboden. Je mag het nu alleen nog bezoeken onder begeleiding van tour guides.
Waar iedereen naar toe wil is het graf van Marie Laveau. Zij heeft de naam de Voodoo-Queen of New Orleans te zijn geweest. Ik sta altijd ferm met beide benen op de grond, tot aan de enkels in Nederlandse Nuchterheid, dus ik heb me er nooit in verdiept. Ze heeft ontegenzeglijk invloed gehad op cultuur en met name politiek, dus misschien dat ik toch eens een boek moet opdiepen ergens. Je zult het wel merken.
Het graf van Marie Laveau is something else. Volgens een gerucht wordt je wens in vervulling gebracht als je drie kruisjes op het graf achterlaat. En net als met die Parijse brug met hangsloten loopt dat in onze tijd met social media nogal uit de hand. Sinds 2015 is het niet meer toegestaan om kruisjes te zetten, het is nu een federal crime.
Naast Marie Laveau ligt overigens een oud-burgemeester, Ernest ‘Dutch’ Morial.


Tips voor de fotograaf
Ga naar die Cemeteries! Als het een optie is, kies dan voor Lakelawn Cemetery in Metairie. Ben je een landschapsfotograaf? Macro? Architectuur? Planten, bloemen? Je kunt je op al deze gebieden uitleven. Ben je portretfotograaf? Dan fotografeer al die engeltjes en andere heiligen maar. Ze blijven ook nog heerlijk stil staan voor je.
Urbex? Wat dacht je hiervan:
Avond/nacht? Tja, dat is nou jammer, de Cemeteries worden om vijf uur gesloten. Maar zie mijn tip over filters hieronder.
Ook over materiaal kan ik niks anders zeggen dan: breng alles maar mee. Op Lakelawn kun je helemaal los, er is niets dat je creativiteit hier kan weerhouden.
Een set filters is er wel handig, omdat je vaak schuin omhoog bent aan het fotograferen—al die engelenbeelden—zul je blij zijn met grijsverloopfilters.
Omdat vlak naast Lakelawn een drukke autoweg loopt, denderen er met regelmaat enorme vrachtauto’s door je achtergrond—ja, rust zacht. Het graf van Josie Arlington is maar moeilijk te fotograferen zonder bewegend blik er achter; tenzij je een ND 10 Big Stopper en statief bij je hebt… De foto bij de tekst over Josie hierboven is ook gemaakt met een ND10, je ziet wel nog de autoweg (links) maar niet de auto’s.
De crypte met de Weeping Angel, ik zei het al, wordt op verzoek opengemaakt maar ook meteen weer gesloten. Wen er dus alvast aan dat er iemand vrij opzichtig op zijn horloge kijkend op je staat te wachten; heb een plan, regel je apparatuur, zorg dat de juiste lenzen van te voren op je toestel(len) zitten zodat je snel klaar bent met goed resultaat.
Het is behoorlijk donker in de crypte, een combinatie van klein statief en lichtgevoelige lens is het beste. Een F1.8 prime, ergens tussen de 17 en de 24. Dat is inderdaad behoorlijk wide-angle, maar het is onverwacht klein behuisd daar binnen, dus je zit er bijna bovenop.